علت وضعیت فعلی pvc ها چیست؟
اکنون باید توجه داشت که منشا این مساله از چیست. عواملی مانند اختلاف نرخ ارز چه تاثیری در وضعیت فعلی نهاده است؟ مهندس متوسلیان در پاسخ به این پرسشها به اینپیا میگوید: عدم «مدیریت و نگاه ملی» به «مسائل ملی» باعث این چالشها شده است. دستاندرکاران عرضه، طرف تقاضا و سازمان بورس کالا به عنوان تصمیمگیران صنعت، باید پاسخگوی این مساله باشند. من در طول سابقه و تجربه کاریای که در صنعت pvc دارم هیچگاه چنین شرایطی را تجربه نکرده بودم. قیمتهایی که اعلام میشود مافوق تصور است و با هیچ منطقی همخوانی ندارد. شرایط امروز درحالی رخ داده که صنعت pvc مازاد عرضه بر مصرف دارد. یعنی تولید مواد اولیه pvc حدود دوبرابر مصرف آن است. وزارت صمت و مسئولینی که این سیستم را ریگولاتوری میکنند باید پاسخگوی این موضوع باشند. اگر دولت قصد اصلاح امور تخصصی را دارد، انجمنهای تخصصی و ملی که برگزیدگان صنعت بوده و افرادی حرفهای این انجمنها را راهبری میکنند، قادرند با نظرات تخصصی خود که برگرفته از تجارب سالهای متمادی تلاش و تجربه کاری موفق است، به عنوان ضمانت کار، به درستی عرضه وتقاضا را به تعادل رسانده و به جای رانتخواری و توسعه فساد در اجتماع، رونق را به مراکز تولید برگردانند. این تولیدکنندگان و انجمنهای تخصصی هستند که میتوانند ابرچالش بیکاری وعدم اشتغال را سامان دهند.
روند افزایش قیمت داخل برخلاف رویه کاهشی بین المللی
در اینجا لازم شد توضیحات پتروشیمیها را نیز بدانیم. به همین منظور با مهندس روحاله وحید کیانی، رئیس بازار محصولات پتروشیمی دفتر توسعه صنایع تکمیلی گفتوگویی کردیم. او در خصوص تفاوت روند قیمتی داخل و بینالمللی توضیح داد: ما هم در داخل کشور، روند جهانی را طی میکنیم. اما اینجا مساله اصلی نوسانات نرخ دلار است. در این مورد باید اشاره کرد که روند قیمت جهانی همراه با دلار آزاد افزایش و کاهش پیدا میکند اما ما بر اساس یک دلار ثابت قیمت گذاری میکنیم. اگر داخل کشور نیز مانند سایر کشورها با دلار پویا و فعالی که در بازار و حوزه جهانی وجود دارد قیمت گذاری میشد، بحث دیگری داشتیم اما اکنون چنین چیزی نیست. به همین دلیل بازار آزاد با این رانت همراه است. تفاوت قیمتی که در بازار آزاد وجود دارد را با بورس مقایسه کنید. تصمیم در مورد حل و فصل این موضوع در حوزه پتروشیمی نیست. اگر تصمیمی باید گرفته شود باید در حوزه دلار گرفته شود.
وی در خصوص سازوکار قیمتگذاری pvc ها گفت: در قیمتگذاریای که پتروشیمیها انجام میدهند همیشه دو عامل تاثیر داشت؛ قیمت دلار و قیمت جهانی. امروز فقط قیمت جهانی در قیمتگذاری درگیر است و قیمت دلار از این فرمول حذف شده است. شما فرض بگیرید، قیمت جهانی ۲ واحد کاهش داشته اما قیمت دلار جهانی ۳ واحد افزایش داشته است. مشخص است که این ۳ واحد تاثیر بیشتری دارد. به همین دلیل وقتی بررسی میکنیم بین روند جهانی و داخلی تفاوت میبینیم. یکی دیگر از دلایلی که در بازار pvc شاهد این وضعیت هستیم این است که به راحتی pvc به گرانول تبدیل شده و صادر میشود. این وضعیت در DOP نیز به همین صورت وجود دارد. ما در دو هفته اخیر شاهد عرضه بی سابقه ۱۰ هزار تنی بودیم اما به دلیل تقاضای کاذب شاهد افزایش قیمت در بازار هستیم. بنابراین تا زمانی که قیمت دلار حل و فصل نشود نمیتوان راه حلی دقیقی پیدا کرد. البته من اصرار ندارم که دلار دولتی به ۹ هزارتومان و بالاتر برسد، اما باید طوری تصمیمگیری شود که حمایت دولت به تولیدکننده تسری پیدا کند.
آیا عرضه pvc ها افزایش داشته اند؟
اما آمار و ارقام چه چیزی به ما میگوید؟ آمارهایی که سیدجواد موسوی، کارشناس بورس در اختیار اینپیا قرار داده نتایج جالبی را به همراه دارد. مقایسه عرضه و تقاضا برای گروه PVC در بورس کالای ایران در سه ماهه خرداد، تیر و مرداد سال های 1397 و 1396 نشان میدهد که حجم عرضه های PVC در خرداد ماه سال جاری اندکی بیشتر از مدت مشابه سال گذشته بوده است ولی در ماه های تیر نزدیک به 10 هزار تن کاهش داشته و در مرداد ماه نیز بیش از 5 هزار تن کاهش را تجربه کرده است و به 29 هزار و 856 تن برای یک ماه رسیده است.
همانطور که مشخص است حجم عرضهها در تیر ماه سال جاری به میزان 4 هزار و 838 تن کمتر از سال گذشته بوده است. در مرداد ماه حجم عرضه های سال جاری بسیار کمتر از حجم عرضه های سال گذشته بوده است و بدین ترتیب عرضه ها نسبت به مرداد ماه سال 1396 کاهشی 15 هزار و 790 تنی را تجربه کرده است. این در حالی است که تقاضا برای این محصول در سال جاری به شدت افزایش یافته و به خصوص بعد از تعیین سقف 5 درصدی برای رقابت این محصول در بورس کالای ایران تقاضای کاذب این محصول همچون دیگر گریدهای بازار افزایش بسیار محسوسی پیدا کرد. در نمودار زیر میزان تقاضا برای این محصول در سه ماهه خرداد، تیر و مرداد نشان داده شده است که در ادامه به تحلیل آن پرداخته خواهد شد.
همانطور که در نمودار مشخص است تقاضا برای این گروه کالایی در سال جاری به شدت افزایش یافته است و این در حالی است که در سال گذشته تقاضا بیشتر هم اندازه میزان عرضه ها بوده و در نتیجه بازار در تعادل کامل بوده است ولی متاسفانه در سال جاری تقاضای کاذب زیادی برای این گروه همچون گروه های دیگر بازار مواد پلیمری ایجاد شده است. به حدی تقاضای کاذب روندی صعودی داشته است که در مرداد ماه به اوج خود رسیده و برابر با 313 هزار تن بوده است که در مقایسه با عرضه 29 هزار تنی در این ماه بسیار زیاد بوده و معادل بیش از ده برابر عرضه ها بوده است این بدان معناست که اگر شرکت تولیدی قصد خرید یک ماشین از هر گرید PVC را داشته باشد باید حداقل 176 تن ثبت سفارش کند و در صورت تهیه کردن کد معاملاتی مقدار زیادی نقدینگی تامین کند که از عهده تولیدکنندگان کوچک خارج است. در شرایط به وجود آمده اوضاع به شدت وخیم و ملتهب است و مصرف کنندگان واقعی بازندگان اصلی اوضاع فعلی هستند زیرا از طرفی نمی توانند محصول موردنیاز خود را به صورت کافی و با قیمت پایی ناز بورس کالای ایران تهیه کنند و از سوی دیگر مجبور هستند بخش زیادی از مواد اولیه موردنیاز خود را از بازار آزاد و با قیمت های نجومی تهیه کنند.
بررسی وضعیت عرضه ها
به نظر می رسد با اوضاع فعلی پتروشیمی ها تمایلی به عرضه بیشتر این محصول در بازار داخلی نداشته و ترجیح می دهند تناژ بیشتری را روانه بازارهای صادراتی کنند. زیرا در شرایط فعلی نوسان نرخ در بازار بورس برابر با 5 درصد بوده و برای پتروشیمیها فروض از کانال بورس کالای ایران به صرفه نبوده و آن ها ترجیح میدهند کالای خود را صادر کرده و ارز حاصل از آن را در بازار ثانویه ارز به فروش برسانند. در یک ماهه مرداد پتروشیمی غدیر نه تنها عرضهای انجام نداده است بلکه کلی از تناژ های فروخته شده در تیر ماه را هم تحویل نداده است و گفته می شود این مجتمع در اورهال به سر میبرد.
سایر پتروشیمی ها یعنی اروند و بندر امام هم عرضه کافی را در بازار داخلی انجام نمی دهند و بیشتر تناژ عرضه شده آن ها به صورت سلف میباشد. مثلا در آخرین هفته مرداد ماه تمامی تناژ PVC عرضه شده به صورت سلف بده است پتروشیمی بندر امام به صورت سلف یک ماهه و پتروشیمی اروند به صورت سلف 15 روزه عرضه کرده اند. به نظر میرسد پتروشیمی بندر امام به دلیل تغییر خط تولید و پتروشیمی اروند برای ایفای تعهدات صادراتی اش عرضه با تحویل فوری انجام نداده است. این در حالی است که اختلاف قیمت بورس با بازار آزاد رقم بسیار زیادی شده و این رانت عظیم به وجود آمده ناشی از تک نرخی شدن دلار گریبان مصرف کنندگان PVC را هم گرفته است و این همه تقاضا برای بهرهمندی از این رانت ایجاد میشود.
نکته مهم اما این است که در مرداد ماه نه تنها کف عرضهها که 40 هزار تن است رعایت نشده است بلکه همان مقدار عرضه هم بیشتر به صورت سلف بوده است و بازار را بیش از پیش با کمبود مواجه کرده است.
به نظر میرسد باید هر چه سریع تر پتروشیمی ها را ملزم به افزایش حجم عرضه های خود در بازار بورس کنند تا بلکه همچون گذشته اوضاع این گروه بهبود بیشتری پیدا کند هر چند که تا زمانی که زمینه این رانت عظیم ناشی از نرخ دلار فراهم است اوضاع بهبود نخواهد یافت.
میزان عرضه های سلف و نقدی در سه ماهه سال 1397
در خرداد ماه از 45 هزار و 190 تن عرضه ، 7 هزار و ده تن آن به صورت سلف و 38 هزار و 180 تن آن به صورت تحویل فوری بوده است. در تیر ماه میزان عرضه های سلف افزایش یافته و به ده هزار تن رسیده است بنابر این 35 هزار و 676 تن عرضه ده هزار تن آن به صورت سلف بوده و 25 هزار و 676 تن دیگر به صورت تحویل فوری بوده است. در مرداد ماه حجم عرضه های سلف باز هم افزایش یافته و به 20 هزار تن رسیده است. بدین ترتیب از 29 هزار و 856 تن عرضه مرداد ماه 20 هزار و 156 تن آن به صورت سلف بوده و تنها 9 هزار و 700 تن آن به صورت تحویل فوری بوده است و این در حالی است که پتروشیمی غدیر در این ماه نه تنها عرضه ای نداشته است بلکه هنوز تعهدات قبلی خود را ایفا نکرده است. حجم 9 هزار تنی عرضه با تحویل فوری برای یک ماه به شدت بد و ناکافی بوده و باید در ماه های پیش رو این مشکل حل شود.
بررسی وضعیت تقاضا
تقاضای کاذب و بیش از 8 برابری که در این روزها برای کالای PVC وجود دارد کار را برای مصرف کنندگان واقعی سخت کرده است زیرا واسطه ها با کنار هم گذاشتن چندین کد معاملاتی و ایجاد تقاضای کاذب موجب میشوند که مصرفکنندگان واقعی این محصول حجم کمتری از میزان نیاز واقعی شان دریافت کنند و در نتیجه برای تامین مابقی نیاز خود به واسطه ها مراجعه کرده و با قیمت نجومی کالای خود را خریداری کنند. زیرا در شرایطی که سقف نوسان نرخ وجود دارد هنر دلالها در ایجاد تقاضای کاذب و حذف کردن مصرفکنندگان واقعی که مشتریان بالقوه آنها محسوب میشوند، است.
قیمتهای جهانی در مرداد و قیمت ها در بازار آزاد ایران
جدول فوق قیمت های جهانی محصول PVC را برای هفته منتهی به 17 آگوست در بازار های منطقه GCC، هندوستان و پاکستان نشان می دهد. همانطور که در جدول مشخص است قیمت این محصول در بازار منطقه GCC به طور میانگین برابر با 915 دلار است و در بازار هندوستان برابر با 955 دلار به ازای هر تن است. قیمت این محصول در سه ماهه اخیر نوسان چندانی نداشته است و از ابتدای خرداد ماه قیمت این محصول در منطقه هندوستان کلا ده دلار افزایش داشته یعنی از 945 دلار به 955 دلار رسیده است. و در منطقه GCC هم کلا در سه ماهه اخیر 5 دلار افزایش یافته و از 910 دلار به 915 دلار رسیده است. بنابراین می توان گفت قیمت های این محصول در بازار های جهانی در سه ماهه اخیر بر خلاف بازار ایران بسیار با ثبات بوده است.
منبع:اینپیا