صنعت پتروشيمي از ابتداي شکل گيري تا قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، توليدي کمتر از۳ ميليون تن را تجربه نمود اما امروز با تلاش و برنامه ريزي هاي انجام شده ظرفيت توليد با افزايش بيش از۲۰ برابري، به مرز۶۰ميليون تن رسيده است وچشم انداز اين صنعت ارزش آفرين “کسب مقام اول منطقه از نظر ارزش محصولات پتروشيمي” است، در اين مسير تلاش بي وقفه و همدلي ميان بخش خصوصي و دولتي فعال در اين صنعت، تحقق اين چشم انداز را به دنبال خواهد داشت.

رشد فزاينده اي که با راه اندازي پروژه هاي جديد پتروشيمي به لحاظ حجم و تنوع محصولات اين صنايع حاصل مي شود بستر مناسبي را براي توسعه صنايع پايين دستي به عنوان مصرف کنندگان محصولات پتروشيمي و تکميل کننده زنجيره ارزش صنعت پتروشيمي فراهم نموده است . توسعه فعاليت بخش خصوصي در حوزه پايين دستي و مرتبط با نفت و گاز و پتروشيمي و تعامل و ارتباط بهتر صنايع بالا دستي و پايين دستي پتروشيمي ضمن ايجاد ارزش افزوده بالاتر و اشتغال، زمينه بهتري را براي رقابت توليدات داخلي در بازارهاي جهاني که از اهم واجبات مي باشد، فراهم نموده و جريان تحقق اقتصاد مقاومتي را تقويت مي¬نمايد، از اين رو حمايت و پشتيباني از سرمايه گذاري در اين بخش و جلوگيري از خام فروشي مورد تاکيد مقامات ارشد نظام، دولت، مجلس، وزارت نفت و شرکت ملي صنايع پتروشيمي است.

در اين راستا دفتر توسعه صنايع پايين دستي پتروشيمي از اوايل سال ۱۳۸۱ با هدف حمايت، پشتيباني و هدايت سرمايه گذاري در اين بخش در شرکت ملي صنايع پتروشيمي آغاز به فعاليت نموده است.

تعريف صنايع پايين دستي پتروشيمي

صنايعي که از محصولات پتروشيمي و يا فراورده هاي پالايشگاهي به عنوان مواد اوليه استفاده مي¬نمايد صنايع پايين دستي پتروشيمي شناخته مي شوند.

صنايع پايين دستي پتروشيمي را مي¬توان به دو دسته ذيل طبقه بندي نمود:

الف-محصولات مصرفي نهايي، موادي که به دست مصرف کنندگان نهايي مي رسد، مانند تلفن، روکش اتومبيل و غيره

ب- مواد حد واسط: در واقع مواد اوليه مورد نياز به منظور توليد محصولات نهايي هستند. که توليد آنها در راستاي تکميل و بهبود زنجيره محصولات پتروشيمي و توليد محصولات نهايي از اولويت برخوردار مي باشند.

صنايع زير مجموعه پايين دستي پتروشيمي

۱. پلاستيک

۲. لاستيک

۳. رنگ و رزين

۴. کود وسموم

۵. مواد شيميايي و حلال ها

۶. الياف و نساجي

۷. داروهاي شيميايي

۸. آرايشي و بهداشتي

۹. کامپوزيت

۱۰. شوينده

اهداف

۱. تدوين برنامه جامع توسعه صنايع پايين دستي پتروشيمي

۲. بهبود فضاي کسب و کار

۳. حمايت از سرمايه گذاري در صنايع پايين دستي

۴. آسيب شناسي صنايع پايين دستي و برنامه ريزي براي استفاده حداکثري از ظرفيت هاي موجود

۵. جذب و هدايت سرمايه گذاري ها با ارائه اطلاعات فني، بازار و اقتصادي

۶. ايجاد تعامل با دستگاه هاي ذيربط و جذب حمايت هاي آنها به صنايع پايين دستي پتروشيمي

۷. شناسايي و معرفي فرصت هاي کسب و کار

۸. توسعه بازار و معرفي بازارهاي جديد

۹. توسعه متوازن با توجه به توسعه مناطق کمتر توسعه يافته و محروم

۱۰. تسهيل فرآيند سرمايه¬گذاري از طريق برقراري هماهنگي بين سازمان¬هاي مرتبط

فعاليتهاي

۱. پايش مستمر مشکلات صنايع پايين دستي پتروشيمي، ارائه راهکار وپيشنهاد جهت رفع مشکلات و پيگيري آنها

۲. کمک به تقويت تشکل هاي توليد کنندگان و ايجاد شبکه يکپارچه آنها

۳. شناسايي پتانسيل هاي بازار محصولات

۴. شناسايي و معرفي عرضه کنندگان خدمات کسب وکار

۵. حمايت از پژوهش هاي مرتبط با توسعه صنايع پايين دستي ( بازار، تکنولوزي، ايجاد نهادها و ….)

۶. مطالعات آمايشي وشناسايي پتانسيلهاي منطقه اي موثر در صنايع پايين دستي

۷. هدايت سرمايه گذاران به منظور استقرار صنايع پايين دستي باتوجه به طرح آمايش سرزمين

۸. شناسايي فرصتهاي جديد کسب وکار صنايع پايين دستي پتروشيمي

۹. تهيه بانک اطلاعات مواد پتروشيمي با هدف بررسي وضعيت هر يک از محصولات پتروشيمي از نقطه نظر توليد، مصرف و کاربرد

۱۰. تنظيم بازار به جهت تامين پايدار مواد اوليه صنايع پايين دستي و صادرات محصولات پتروشيمي

۱۱. کمک به ايجاد و تقويت شرکت هاي ارائه دهنده خدمات (ساختماني ، مديريتي، پژوهشي و…..)

۱۲. اطلاع رساني از آخرين وقايع صنايع پايين دستي با استفاده از سايت اختصاصي دفتر

۱۳. مشارکت فعال در مديريت تنظيم بازار و کنترل قيمت هاي منطقي محصولات پتروشيمي

۱۴. برگزاري جلسات دوره¬اي و تعامل مستمر و مداوم با تشکل¬ها جهت فعالسازي ظرفيت¬هاي موجود بلا استفاده

۱۵. تعامل در قالب با سازمان شهرک¬¬هاي صنعتي و صنايع کوچک ايران براي بهبود و توسعه ظرفيت صنايع پايين دستي شهرک¬هاي صنعتي ايران

۱۶. تعامل با بانک¬ها، صندوق¬ها و موسسات مالي و اعتباري در جهت تامين مالي صنايع پايين دستي پتروشيمي

۱۷. انجام فعاليت¬هاي ترويجي به منظور توسعه سرمايه¬گذاري در صنايع پايين دستي پتروشيمي

۱۸. تعامل با سازمان¬هاي مرتبط جهت تسهيل در سرمايه¬گذاري

ماموريتهاي دفتر توسعه صنايع پايين دستي پتروشيمي

۱. تدوين برنامه استراتژيک و عملياتي و تهيه و تنظيم سياستهاي ملي راهبرد صنايع پايين¬دستي پتروشيمي با همکاري و هماهنگي ذينفعان

۲. پيشنهاد و پيگيري تصويب لوايح و قوانين و تبصره هاي قانوني و آئين نامه¬هاي مورد نياز در جهت توسعه و حمايت صنايع پايين¬دستي پتروشيمي

۳. فرهنگ سازي در حوزه صنايع پايين¬دستي پتروشيمي با همکاري نهادها و سازمانهاي ذيربط به منظور ايجاد و تقويت اراده ملي در زمينه هاي (توسعه ـ توليد و بهره وري ـ افزايش سرانه مصرف ـ حفظ محيط زيست ـ بازيافت و غيره)

۴. شناسايي و تقويت نهادهاي مکمل صنايع پايين دستي پتروشيمي نظير ارائه¬دهندگان خدمات کسب وکار با رويکرد تکميل زنجيره ارزش صنعت پتروشيمي

۵. برنامه ريزي و حمايت در جهت پژوهش و صنعتي سازي ايده هاي نو و کاربردي در صنايع پايين¬دستي پتروشيمي با کمک دانشگاه ها و نهادهاي پژوهشي و با استفاده از ظرفيت معاونت علمي رياست جمهور

۶. تکميل زنجيره ارزش محصولات صنعت پتروشيمي از طريق برنامه ريزي و سياستگذاري در جهت توسعه متوازن صنايع پايين¬دستي پتروشيمي همزمان و همراستا با صنايع پايه و مياني پتروشيمي

۷. تعامل با مبادي درون سازماني و برون سازماني جهت سوق دهي سياستها، منابع، امکانات و … به سمت توسعه صنايع پايين¬دستي پتروشيمي

۸. توسعه صادرات محصولات صنايع پايين دستي پتروشيمي

۹. تشکيل و عضويت در کارگروه¬هاي داراي اختيارات تصميم¬گيري بين وزارتخانه¬اي

۱۰. تهيه انواع بانک هاي اطلاعاتي مورد نياز ذينفعان

۱۱. کمک به شناسايي و تقويت ارائه دهندگان خدمات در زمينه تامين تکنولوژي، مالي و…

۱۲. تنظيم بازار محصولات پتروشيمي به منظور تامين پايدار مواد اوليه صنايع پايين دستي پتروشيمي

۱۳. کاهش مداخلات دولتي از طريق نقش¬پذيري تشکل¬ها و انجمن¬ها در توسعه صنايع پايين دستي پتروشيمي

۱۴. بکارگيري و بارورسازي ظرفيت دانشگاه¬ها و نهادهاي پژوهشي در جهت رونق صنايع پايين دستي پتروشيمي

سرمايه گذاري

۱- ترغيب سرمايه گذاران داخلي و خارجي به منظور سرمايه گذاري در صنايع پايين¬دستي پتروشيمي از طريق انجام فعاليت¬هاي ترويجي نظير فعالسازي گروههاي توسعه منطقه¬اي، ساخت و پخش تيزر تبليغاتي، ارائه مقالات و گزارشات تحليلي در مطبوعات، برگزاري و مشارکت در سرمايه¬گذاري، حضور فعال در نمايشگاهها و کنفرانس¬هاي داخلي و بين المللي و . . .

۲- رصد و پايش داخلي و جهاني صنايع پايين دستي پتروشيمي و اطلاع¬رساني فرصت¬هاي جديد سرمايه¬گذاري

۳- حمايت، پشتيباني و راهنمايي سرمايه¬گذاران برحسب سوابق اجرايي، توانايي مالي، توانايي فني و سطح آشنايي با صنعت پتروشيمي

۴- تدوين بسته¬هاي حمايتي از سرمايه¬گذاران صنايع پايين دستي پتروشيمي با استفاده از شناسايي و معرفي نهادهاي مکمل، تدوين بانک اطلاعاتي سرمايه¬گذاران، شناسايي و تشکيل کميته تخصصي مشاوران، انجام مطالعات راهبردي و . . .

مطالعات

۱. نظارت بر مطالعات امکان سنجي (FS) طرحهاي صنايع پايين¬دستي پتروشيمي

۲. تهيه و نظارت بر مطالعات مقدماتي امکان سنجي (PFS) طرحهاي صنايع پايين¬دستي پتروشيمي

۳. تهيه ۳۶ مطالعه امکان سنجي (FS)، در رابطه با طرحهاي صنايع پايين¬دستي پتروشيمي

۴. تهيه ۶۰ ۱ مطالعه امکان سنجي مقدماتي (PFS) در حوزه صنايع پايين¬دستي پتروشيمي

۵. مطالعه و ارزيابي بازار داخلي و صادراتي در قالب پروژه هاي تخصصي تحقيقات بازار به منظور توسعه صادرات محصولات صنايع پايين¬دستي پتروشيمي

۶. شناسايي قوانين مضر کار در صنايع پايين دستي پتروشيمي و ارائه پيشنهاد اصلاح در قالب لايحه به مجلس شوراي اسلامي با همکاري سازمان شهرک¬هاي صنعتي و صنايع کوچک ايران

۷. تهيه بانک ايده هاي سرمايه گذاري در صنايع پايين دستي

مزاياي توسعه صنايع پايين دستي پتروشيمي

۱- جلو گيري از خام فروشي و افزايش صادرات غير نفتي وتحقق اقتصاد مقاومتي

۲- قابليت ايجاد در پهنه کشور و عامل گريز از تمرکز جمعيتي و صنعتي

۳- ايجاد ارزش افزوده بالا

۴- کمک به توزيع عادلانه ثروت در کشور

۵- کمک به افزايش ضريب امنيت ملي خصوصا در مناطق مرزي

۶- موتور محرکه اقتصاد کشور

۷- نياز به منابع مالي کم جهت سرمايه گذاري در مقايسه با صنايع بالادست و مياني

۸- نرخ بالاي بازگشت سرمايه نسبت به صنايع پايه و مياني پتروشيمي

۹- قابليت توسعه صنايع پايين دستي به خارج از مرزها خصوصا کشورهاي منطقه و به تبع آن زمينه سازي جهت صدور فرهنگ غني انقلاب اسلامي

۱۰- بستر مناسب براي جذب سرمايه گذاري خارجي خصوصا سرمايه ايرانيان خارج از کشور و همچنين سرمايه هاي کوچک سرگردان در کشور

۱۱- توسعه و تقويت تعاوني ها در سطح ملي

۱۲-اشتغال زايي بسيار بالا با هزينه کم در مقايسه با هزينه بالا صنايع پايه و مياني پتروشيمي

۱۳-وجود نيروي کار ارزان و فارغ التحصيلان با استعداد جوياي کار در حوزهاي مرتبط با صنايع پايين دستي پتروشيمي کشور

۱۴-بستر مناسب براي توليد بدون کارخانه با استفاده از پتانسيل موجود در مشاغل خانگي

۱۵-دانش فني ساده و قابل دستيابي نسبت به صنايع بالادست پتروشيمي و صرف زمان کوتاه براي عمليات نصب و راه اندازي کارخانجات صنايع پايين دستي

۱۶-حجم بسيار محدود سرويس هاي جانبي مورد نياز مانند ( آب، برق، بخار……..)

۱۷-مقابله با شرايط تحريم بواسطه صادرات بدون رهگيري و نياز به خطوط اعتباري بانکي

۱۸-توسعه صنايع وابسته به پتروشيمي از جمله خودرو، ساختماني ……

۱۹-وجود بازار بسيار مناسب منطقه اي

۲۰-تنوع محصولات حوزه پايين دستي شامل، پلاستيک، لاستيک، رنگ و رزين، چسب، کامپوزيت، شوينده ها…

۲۱-وجود مزيت نسبي در دسترسي به برخي از مواد اوليه مورد نياز در کشور

۲۲- آلايندگي بسيار کمتر اين صنايع نسبت به ساير صنايع توليدي